Copyright © 2021 Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych
Dostępne NGO = NGO bez barier
W kierunku Europy bez barier. Kampania na rzecz ustanowienia roku 2025 „Rokiem Dostępności”
Polska może wykorzystać przewodnictwo w Radzie UE w 2025 r. do przyspieszenia procesu budowania „Europy bez barier”. Idea dostępności jest uniwersalna, stąd potrzebne jest horyzontalne włączenie jej do wszystkich europejskich polityk publicznych. Unia Europejska to także unia obywateli i obywatelek. Wobec tego zorganizowane społeczeństwo obywatelskie powinno mieć możliwość uczestniczenia w procesie przygotowań do polskiej prezydencji.
Europejski Akt o Dostępności punktem zwrotnym w transformacji cyfrowej. Kampania na rzecz ustanowienia roku 2025 „Rokiem Dostępności”
Obecnie trwają prace nad ustawą wdrażającą do polskiego porządku prawnego Europejski Akt o Dostępności. Dyrektywa 2019/882 uzupełni o wymiar rynkowy Program Dostępność Plus 2018-2025. Stanowi to istotny krok w kierunku budowania bardziej dostępnego społeczeństwa cyfrowego. Wdrożenie dyrektywy sprawi, że Polska i kraje UE pozostaną liderami w zakresie wdrażania dostępności i włączenia społecznego.
Budujmy świat bez barier. Kampania na rzecz ustanowienia roku 2025 „Rokiem Dostępności”
Dostępność ma wiele twarzy, stawia na różnorodność i niewykluczanie nikogo. Dostępności nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi, bo sama w sobie jest prawem. Idea dostępności jest uniwersalna, stąd potrzebne jest horyzontalne włączenie jej do wszystkich polityk publicznych. Środowisko organizacji pozarządowych zainicjowało kampanię społeczną na rzecz ustanowienia przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej roku 2025 „Rokiem Dostępności”.
Kto skorzysta z Pozarządowego Okrągłego Stołu? Wszyscy!
W ostatnim czasie dyskusja na temat przyszłości III sektora przybiera coraz ostrzejsze formy. Zapowiadana możliwość likwidacji Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, wzbudziła w części środowiska NGO duże emocje. Przypadająca w 2024 r. rocznica 35-lecia obrad Okrągłego Stołu’89, który zapoczątkował transformację ustrojową w Polsce, stanowi dobrą okazję zwołania Pozarządowego Okrągłego Stołu.
Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności
Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności zostało zainicjowane 24 czerwca 2021 r. podczas regionalnej konferencji otwierającej realizację projektu „Lubelscy Liderzy Dostępności na START”, realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Realizatorami projektu są Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych (FLOP) w partnerstwie z Lubelskim Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki (LFOON). Partnerstwo jest płaszczyzną współpracy na rzecz zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w woj. lubelskim.
NGO bez barier. Potrzebna jest społeczna kontrola zapewniania dostępności we wdrażaniu polityk publicznych
Dostępność ma coraz wyższą rangę. Trzeba zmienić sposób myślenia NGO o wdrażaniu dostępności. Dostępność powinna stanowić integralny element wszystkich polityk publicznych. Jednak bez społecznej kontroli – zmiany na rzecz zwiększenia dostępności będą zachodzić w zbyt wolnym tempie. Niestety organizacje strażnicze (typu watchdog) w niewystarczającym stopniu interesują się monitorowaniem zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Lubelski model. Standard tworzenia międzysektorowych regionalnych partnerstw na rzecz dostępności
Obecnie ważną rolę w rozwoju dostępności może odegrać tworzenie regionalnych międzysektorowych partnerstw na rzecz dostępności, z udziałem sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. Dla decydentów liczy się nie tylko siła argumentów, ale liczebna reprezentacja. Stąd sieci współpracy partnerskiej mają mocniejszy mandat społeczny i siłę argumentów, a tym samym korzystniejszą pozycję we wpływaniu na zmiany w zakresie polityki dostępności.
Łańcuch dostępności. Standard dostępności w zakresie realizacji przez NGO umów z udziałem środków publicznych
Standard dostępności w zakresie realizacji przez NGO umów z udziałem środków publicznych, oparty na modelu łańcucha dostępności, wskazuje, w jaki sposób przeprowadzić dostępne wydarzenia zgodnie z minimalnymi wymaganiami art. 6 ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami? Dostępne wydarzenie zaczyna się – od informacji i decyzji o udziale, dojeździe na miejsce, samodzielnym udziale w wydarzeniu, zaś kończy powrotem do domu.
„NGO bez barier – lubelskie standardy dostępności organizacji pozarządowych”
Celem opracowywanych standardów „NGO bez barier – lubelskie standardy dostępności organizacji pozarządowych” jest dostarczenie NGO, działającym na terenie województwa lubelskiego, rozwiązań pozwalających wywiązać się z obowiązków związanych z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Standardy wypracowane przez Regionalny Panel Ekspertów, we współpracy ze środowiskiem lubelskich NGO, będą uwzględniać specyfikę działania III sektora funkcjonującego odmiennie niż sektor publiczny i sektor prywatny. Podstawą Standardów „NGO bez barier” będzie zgodność z zasadami projektowania uniwersalnego, które koncentruje się na projektowaniu bez barier już na etapie projektu.
Konkurs dla Dziennikarzy Obywatelskich „NGO bez barier”
Celem Konkursu jest wyróżnienie autorów najlepszych materiałów dziennikarskich promujących działania ukierunkowane na zapewnianie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (w rozumieniu ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami).
Wdrażanie dostępności wymaga międzysektorowego wysiłku, wykraczającego poza ramy prawne
W dniu 6 września 2022 r. obchodziliśmy 10. rocznicę ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Dostępności nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. Potrzebne jest partnerskie podejście do procesu wdrażania dostępności. Sektor pozarządowy powinien wziąć współodpowiedzialność za proces wdrażania dostępności zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.
ZAPRASZAMY do zapoznania się z raportem z badań A. Biały „Dostępność Plus na Lubelszczyźnie – perspektywa współpracy różnych sektorów”
Zapraszamy do zapoznania się z raportem z badań A. Biały „Dostępność Plus na Lubelszczyźnie – perspektywa współpracy różnych sektorów”. Raport końcowy z badań opracowano na podstawie raportów z 4 zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) oraz 32 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) przeprowadzonych na terenie województwa lubelskiego, których autorem jest Zygmunt Klimczuk. Publikacja powstała w ramach projektu „Lubelscy Liderzy Dostępności na START” realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych w partnerstwie z Lubelskim Forum Organizacji Osób niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki.
Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności – perspektywa współpracy różnych sektorów
Obecnie potrzebna jest świadoma transformacja procesu wdrażania dostępności, uwzględniająca współpracę partnerów z szerokiego spektrum społecznego, obejmującego sektory – publiczny, prywatny i pozarządowy. Istotą partnerstwa rozwojowego jest łączenie w sposób optymalny – zasobów, wiedzy, umiejętności partnerów. Stąd partnerstwa mogą okazać się kluczem do przyspieszenia wdrażania i standaryzacji dostępności.
NGO stawiają na dostępność potwierdzoną certyfikatem
NGO powinny same zabiegać o dostępność, bo to jest dla nich opłacalne. Certyfikacja dostępności jest pierwszym krokiem do powszechnej standaryzacji i uporządkowania procesu wdrażania dostępności. Obecnie uprawnienia do wydawania certyfikatów dostępności mają wyłącznie niezależne akredytowane podmioty (w tym: NGO, przedsiębiorcy i uczelnie) wybrane w otwartym naborze przeprowadzonym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
NGO powinny zabiegać o dostępność, bo to jest dla nich opłacalne
Dostępność można porównać do łańcucha usług – zaczyna się od informacji i podjęcia decyzji o udziale, bezpiecznym dojeździe na miejsce i samodzielnym udziale w przedsięwzięciu, a kończy na powrocie do domu. Jeżeli NGO funkcjonuje w niedostępnej przestrzeni – to stanowi to dla niej duże wyzwanie. Organizacja może narzekać, albo mieć wpływ na zmianę. Dlatego nie powinna pytać – czy da się to zmienić? Ale zastanowić się – jak to zrobić?
Miasto bez barier – miasto dostępne dla wszystkich
Jak rozwijać miasta, aby były dostępne dla ludzi? Trzeba słuchać tych, którzy je tworzą. W dobrze zarządzanym mieście żadna grupa społeczna nie może być pominięta. Rozwój to zmiana społeczna. Jeżeli już coś zmieniać, to tylko na lepsze. W tym zakresie jednym z ważniejszych wyzwań jest potrzeba likwidacji barier dla osób z niepełnosprawnościami. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom, coraz więcej miast wdraża standardy dostępności
Nowe wymagania wzakresie spełniania dostępności niektórych produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ogłosiło publiczne konsultacje projektu ustawy o dostępności niektórych produktów i usług w dniu 31 marca 2022 r., tj. w 15. rocznicę podpisania przez Polskę Konwencji ONZ o Praw Osób Niepełnosprawnych. Nowa ustawa zakłada wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług, zwanej Europejskim Aktem o Dostępności.
NGO bez barier. Sektor pozarządowy stawia na standaryzację zapewnienia dostępności osobom z niepełnosprawnościami
Trzeba zmienić sposób myślenia NGO o zapewnieniu dostępności osobom z niepełnosprawnościami. Dostępność to nie jest moda – to konieczność. Organizacje powinny same wystąpić z inicjatywą stosowania uniwersalnych zasad dostępności – zgodnie z zasadą „Dostępne NGO = NGO bez barier”. Skutecznym kluczem do zapewnienia dostępności NGO może okazać się samoregulacja sektora pozarządowego, którego wyrazem jest standaryzacja działań.
Projektowanie uniwersalne – o tym warto wiedzieć
Projektowanie uniwersalne to nie jest zbiór technicznych norm i standardów. W projektowaniu uniwersalnym konieczne jest uwzględnienie faktu, że nawet pełna zgodność z przepisami prawa i normami technicznymi nie zawsze musi oznaczać pełną użyteczność rozwiązań dedykowanych osobom z niepełnosprawnością. Praktycznie nigdy nie uda się przepisami prawnymi stworzyć szczegółowego katalogu rozwiązań, które należy uwzględnić w tego typu projektowaniu.
NGO stawiają na dostępność w zakresie realizacji zadań z udziałem środków publicznych
Od 6 września 2021 r. w umowach zawieranych przez podmioty publiczne z NGO, powinny się znaleźć postanowienia określające warunki służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w zakresie realizacji tych zadań. Konieczność uwzględniania warunków służących zapewnieniu dostępności w przypadku realizacji zadań publicznych przez NGO, wynika z art. 4 ust. 3 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami – w przypadku zlecania lub powierzania, na podstawie umowy, realizacji zadań publicznych finansowanych z udziałem środków publicznych lub udzielania zamówień publicznych podmiotom innym niż podmioty publiczne, w tym NGO, podmiot publiczny jest obowiązany do określenia w treści umowy warunków służących zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie tych zadań publicznych lub zamówień publicznych, z uwzględnieniem wymagań, o których mowa w art. 6, czyli zapewnić minimalne wymagania dostępności – architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej.
Sankcje za brak dostępności – o tym warto wiedzieć
Osoby ze szczególnymi potrzebami mają prawo do żądania zapewnienia dostępności – architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej. Chcą być traktowane podmiotowo oraz mieć świadomość, że ktoś się nimi interesuje i próbuje uwzględnić ich potrzeby. Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami oraz ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, znacząco podniosły rangę dostępności. Wcześniej w przepisach prawnych nie było określonych kar finansowych za brak stosowania zasad dostępności – teraz może wiązać się to z sankcjami finansowymi. Dostępność nie miała też swojego gospodarza – teraz są nimi koordynatorzy ds. dostępności. W tym zakresie osobom ze szczególnymi potrzebami przysługuje procedura wnioskowo-skargowa. W ten sposób osoby z niepełnosprawnościami mogą domagać się respektowania swoich praw w zakresie zapewnienia dostępności przez podmioty publiczne.
NGO stawiają na dostępność potwierdzoną certyfikatem
Proces certyfikacji podmiotów w zakresie zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami będzie coraz bardziej znajdować się w kręgu zainteresowań NGO. Organizacje działają dla dobra wspólnego i podejmują szereg działań prospołecznych. Jednym z tych działań powinno być dbanie o zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom z niepełnosprawnościami i seniorom. Dostępność powinna stanowić niezbędny elementem działalności każdej organizacji i być przejawem społecznej odpowiedzialności. W ustawie z 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przewidziano nieobowiązkową certyfikację NGO i przedsiębiorców, służącą poprawie dostępności. Proces certyfikacji pozwoli potwierdzić, czy podmiot występujący o certyfikat zapewnia dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami w stopniu określonym w art. 6. ustawy, tj. w zakresie dostępności – architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej.
Bariery w dostępności – o tym warto wiedzieć
Przełamywanie barier w zakresie dostępność stanowi jeden z kluczowych wyzwań dla NGO. Dostępność jest cechą dzięki której z produktów i usług i przestrzeni – może korzystać jak największa liczba osób. NGO muszą dążyć do umożliwienia udziału w swoich działaniach osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobami z niepełnosprawnościami. NGO powinny dążyć do tego, aby nie tworzyć barier i działać na rzecz ich znoszenia. Obecnie idea „NGO bez barier” staje się powszechnym standardem. Ważną rolę mają do odegrania tutaj NGO, które poprzez swoją działalność mogą aktywnie kreować działania sprzyjające tworzeniu dostępnej przestrzeni publicznej. Aby przestrzeń bez barier dobrze służyła rozwojowi lokalnej społeczności musi być dostępna dla wszystkim bez względu na sprawność – wzrokową, ruchową lub poznawczą. Przestrzeń publiczna będzie służyła zacieśnianiu więzi międzyludzkich oraz rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego. Istotne jest zbieranie informacji o szczegółowych potrzebach odbiorców działań NGO i dopasowania do nich rozwiązań zapewniających dostępność.
NGO stawiają na dostępność w sieci
godnie z art. 2 ust. 5) ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych w niektórych przypadkach ustawę muszą stosować NGO. Dotyczy to NGO, które posiadają strony internetowe lub aplikacje mobilne oraz prowadzą statutową działalność pożytku publicznego na rzecz: ochrony i promocji zdrowia, osób z niepełnosprawnościami lub osób w wieku emerytalnym. Ustawa nie zmusza NGO do posiadania stron WWW i aplikacji mobilnych, a dotyczy tylko tych podmiotów, które już strony WWW mają lub zamierzają je zbudować. Dostępność cyfrowa oznacza zgodność z wymaganiami międzynarodowego standardu WCAG 2.1. AA określonymi w tabeli załączonej do ustawy o dostępności. WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) to międzynarodowy standard ustanowiony przez W3C (The World Wide Web Consortium), który określa zasady tworzenia treści internetowych, aby były one dostępne dla wszystkich użytkowników – bez względu na wiek, dysfunkcje, zamożność, użyty sprzęt, szczególne potrzeby itd.
Kim są osoby ze szczególnymi potrzebami? – O tym warto wiedzieć
Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami nie posługuje się określeniem „osoby z niepełnosprawnością”, ale bardziej ogólnym pojęciem „osoby ze szczególnymi potrzebami”. W tym zakresie szczególne potrzeby mogą mieć charakter tymczasowy, w przeciwieństwie do niepełnosprawności mającej zazwyczaj trwały charakter. Zgodnie z art. 2 ust. 3) ustawy osoba ze szczególnymi potrzebami oznacza – osobę, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. Dla NGO dostępność, to temat nowy i bardzo ważny. Trzeba zmienić sposób myślenia NGO o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Dostępność stanowi niezbędny element działalności NGO. Jednak w wielu przypadkach świadczone usługi nie są w pełni dostosowane do tego, aby osoby ze szczególnymi potrzebami mogły z nich samodzielnie korzystać. Ponadto część NGO uważa, że ich ten problem nie dotyczy – bo nie jest to ich grupa docelowa, nie mają takich odbiorców swoich działań itp.
Jakie są obszary dostępności? – O tym warto wiedzieć
Dostępność jest już obowiązkiem. Jednak dostępności nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w 2012 roku, ale na akty prawne wdrażające jej zapisy dotyczące dostępności trzeba było poczekać do 2019 r. Wtedy uchwalono ustawę z 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami oraz ustawę z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami jest kluczowym elementem rządowego Programu Dostępność Plus 2018-2025. Ustawy te nie kolidują z innymi obowiązującymi przepisami prawa.
NGO stawiają na zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami
Obowiązujące w Polsce rozwiązania systemowe w zakresie zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami koncentrują się głównie na podmiotach publicznych. Do tej pory nie były podejmowane na szeroką skalę działania wspierające organizacje pozarządowe w zakresie wdrażania zasad dostępności. Przepisy opisujące dostępność wskazują na podmioty publiczne, ale w wielu sytuacjach ta kwestia dotyczy także NGO. Jednak wiele NGO nie ma jeszcze świadomości, że w niektórych przypadkach mają obowiązki zapewnienia dostępności na podobnych zasadach jak podmioty publiczne. NGO powinny widzieć w dostępności nie tylko zestaw obowiązków, ale również powinny zabiegać o ich stosowanie. I to nie tylko dlatego, że część z nich musi się dostosować. NGO świadczące usługi na rzecz osób ze szczególnymi potrzebami – mogą i powinny same o dostępność zabiegać.
