Trwa kampania społeczna „NGO bez barier” w ramach projektu pt. „Lubelscy Liderzy Dostępności”, sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych. Celem projektu jest wzmocnienie pod względem strategicznym rozwoju Lubelskiego Partnerstwa na Rzecz Dostępności (LPnRD), które jest płaszczyzną współpracy na rzecz zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w woj. lubelskim.
Dostępność potrzebuje międzysektorowego wysiłku wykraczającego poza ramy prawne
Dostępność jest jak mapa drogowa, która nie ma jednej drogi i nigdy się nie kończy. Nie wystarczy wypracować Mapę Drogową Dostępności, ale jeszcze trzeba wiedzieć jak ją skutecznie wdrożyć. Zapewnienie dostępności nie uda się ustanowić tylko przepisami – dostępność sama w sobie jest prawem. Wdrażanie dostępności wymaga nie tylko standaryzacji, ale też współpracy partnerskiej. Stąd potrzebny jest międzysektorowy wysiłek wykraczający poza ramy prawne, który będzie uwzględniał doświadczenia trzech sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. Każdy z sektorów ma do odegrania inną, ale równie ważną rolę w budowaniu świata bez barier.
Obecnie stosowane rozwiązania systemowe dotyczące dostępności, koncentrują się głównie na podmiotach publicznych. Jednak zapewnienie dostępności to nie tylko zadanie dla jednego sektora. Dostępność nie jest zadaniem dla wybranych – to wspólna odpowiedzialność. Do tej pory trzy sektory oddzielnie rozwiązywały problemy związane z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Napotykane bariery są podobne, ale sposób ich rozwiązywania bywa często odmienny. Wynika to w dużej mierze z dotychczasowych doświadczeń różnych sektorów, jak i obowiązujących przepisów prawnych.
Do niedawna idea stworzenia szerokiej sieci współpracy międzysektorowej na rzecz dostępności ograniczała się głównie do Partnerstwa na Rzecz Dostępności, będącego zobowiązaniem współpracy na rzecz realizacji założeń rządowego Programu Dostępność Plus 2018-2025. Sygnatariusze ogólnopolskiego partnerstwa kierują się ideą dostępności i równego traktowania. Program Dostępność Plus zainicjował systemową zmianę, polegającą na stopniowym włączeniu dostępności do różnych obszarów i polityk publicznych. Pozwala to na odmienne spojrzenie na te same potrzeby osób z niepełnosprawnościami z perspektywy różnych sektorów. Ponadto umożliwia zwiększenie zasięgu i skali działań, jak też zastosowanie niekonwencjonalnych metod poprzez wyjście poza schematyczne działania.
Organizacje pozarządowe chcą być równorzędnym partnerem zarówno dla administracji publicznej i przedsiębiorców. Jednak jest ważne – jaka ma być pozycja NGO we wzajemnych relacjach w ramach partnerstwa z podmiotami publicznymi i gospodarczymi? Klienta uzależnionego od dominującej roli sektora publicznego i pomijanego przez sektor prywatny, czy też partnera – zapraszającego do współpracy przedstawicieli innych sektorów? Takim przykładem partnerstwa utworzonego z inicjatywy NGO jest Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności, które działa w oparciu o wypracowany dokument programowy – Deklarację Ideową, stanowiącą lubelski manifest na rzecz dostępności. Zgodnie z założeniami partnerstwo ma charakter strategiczny ukierunkowany na współpracę przy rozwiązywaniu problemów związanych z dostępnością w regionie lubelskim. W tym zakresie sieci partnerskie z udziałem NGO mogą odegrać pozytywną rolę tam, gdzie relacje sektora pozarządowego z sektorem publicznym są skomplikowane i wymagają interwencji. Stąd proces sieciowania może okazać się skutecznym narzędziem zmian, których nie będą w stanie oddzielnie przeprowadzić przedstawiciele NGO oraz administracji publicznej i podmiotów gospodarczych. Tym bardziej, że III sektor funkcjonuje odmiennie niż pozostałe dwa sektory.
Partnerstwa na rzecz dostępności tworzone z potrzeby działania ponad podziałami
Międzysektorowe partnerstwa na rzecz dostępności powinny być tworzone z przekonania, że realne zmiany zaczynają się od współpracy. Zamiast działać osobno – partnerzy mogą wspólnie uczyć się od siebie oraz wymieniać wiedzą i zasobami. Sieci współpracy partnerskiej mogą pełnić rolę akceleratorów dostępności, w tym kreować nowe innowacyjne rozwiązania. Współpraca partnerska umożliwia wymianę najlepszych praktyk oraz zapobiega powielaniu podobnych rozwiązań. Każdy sektor wnosi unikalne kompetencje, które wspólnie tworzą całościowe rozwiązania na zasadzie efektu „synergii”. Współpraca międzysektorowa jest kluczowym elementem tego procesu, pozwalając na skuteczne i trwałe zmiany. Umożliwia transfer wiedzy do różnych sektorów. Dzięki temu możliwe jest wdrażanie dostępności nie tylko punktowo, ale systemowo. Zawsze współpraca sama w sobie jest korzyścią, dlatego warto ją podejmować. W tym zakresie połączenie sił – to początek, zaś pozostanie razem – to postęp. Natomiast wspólna praca – to sukces.
Jednak tworząc partnerstwo wspierające rozwój dostępności należy być gotowym na ciągłe zmiany – nawet na późnym etapie sieciowania. Stąd zarządzanie dostępnością będzie wymagało zastosowania innowacyjnego modelu zwinnego zarządzania, zgodnie z którym na początku procesu nie można przewidzieć jego zakończenia. Tym bardziej, że całości partnerstwa nie da się sprowadzić do sumy jego pojedynczych składników. Tego typu partnerstwo, w przeciwieństwie do rywalizacji, opiera się na dążeniu do osiągnięcia korzyści dla wszystkich stron – na zasadzie Win–Win (wygrany-wygrany). Partnerstwo na rzecz dostępności to nie tylko sieciowanie – to struktura odpowiedzialności. Wspólna droga – ale różne cele sektorów. W tym zakresie strategia Win-Win bierze pod uwagę potrzeby wszystkich partnerów a następnie znajduje rozwiązania – z którym wszyscy odnoszą korzyści.
Partnerzy zamiast działać oddzielnie, mogą stać się częścią skoordynowanej sieci współpracy w celu wypracowania rozwiązań systemowych zwiększających dostępność w różnych obszarach życia. Stąd podejście partnerskie może okazać się kluczem do przyspieszenia standaryzacji w zakresie wdrażania dostępności. Bez współpracy międzysektorowej nawet najlepsza Mapa Drogowa Dostępności nie doprowadzi nas do celu. Międzysektorowe partnerstwo na rzecz dostępności tworzy zjawisko krzyżowania się i zazębiania różnych polityk publicznych. W ten sposób można zbudować świat bez barier, w którym różnorodność jest siłą – a nie przeszkodą.
Dla decydentów liczy się nie tylko siła argumentów, ale też liczebna reprezentacja (argument siły)
Jeżeli zastosujemy partnerskie podejście, to wdrażanie dostępności może okazać się – prostsze i korzystniejsze dla wszystkich. Partnerstwo to przestrzeń, w której można mówić wspólnym głosem i ten głos będzie lepiej słyszany. Jednak w praktyce im większą liczbę partnerów będzie reprezentować, tym większą będzie mieć siłę oddziaływania – a tym samym korzystniejszą pozycję w negocjacjach. Współpraca wielu partnerów pozwoli na wdrażanie dostępności w sposób bardziej – przemyślany, zorganizowany i skuteczny. To pretekst do spotkania partnerów z różnych sektorów przy jednym stole, przy którym podejmowane będą kluczowe decyzje. Mapa Drogowa Dostępności to narzędzie zmian – ale to partnerzy muszą wiedzieć jak się po niej poruszać bez kompasu.
W praktyce żadne partnerstwo na rzecz dostępności nie osiągnie optymalnego stanu rozwoju bez podejścia strategicznego. Budowanie partnerstwa strategicznego to długotrwały proces, który wymaga zaangażowania i determinacji. Istotą partnerstwa rozwojowego jest łączenie w sposób optymalny różnych potencjałów partnerów. Razem budujmy mosty dostępności i usuwajmy bariery. Bez wspólnego wysiłku rozwój dostępności będzie fragmentaryczny – a przez to mniej skuteczny. Dostępność to inwestycja w przyszłość. Szukajmy tego co nas łączy – a nie dzieli.
Więcej na: www.liderzydostepnosci.pl/ngo-bez-barier/
